Steun ons | Klik hier
Ik zat lekker op de wc wat van Lewis te lezen – om maar eens een Twitter-achtige update te geven (en misschien vinden enkelen dit zelfs het meest interessante deel van deze blog) – toen ik moest denken aan onderstaande video welke ik een tijd geleden had bekeken:
‘De meest donkere waarheid over liefde‘ is de titel van de video en er onder valt te lezen: ‘We zijn over het algemeen enorm optimistisch over hoe relaties kunnen gaan. Maar zo nu en dan moeten we onszelf toestaan een glimp op te vangen van de donkerste realiteit.’ De video getuigt van een puur naturalisme, dat wil zeggen van een wereldbeeld dat verklaart dat alles uit zichzelf is ontstaan en bestaat. Om die reden – en dat is eerlijker dan menigeen vaak bereid is toe te geven – is de strekking van de video dat we leven in een illusie. De mens is ‘existentieel alleen‘, we wentelen onszelf in relaties en ‘liefde’ om de waarheid niet te hoeven zien. De waarheid is dan dat niets een doel heeft, niets intrinsieke zin heeft en liefde slechts een biologische reactie vanuit een evolutionaire drang.
Alhoewel dat eerlijker is dan menig naturalist wil toegeven, gaat het nog niet ver genoeg. Wij hebben danwel gevoelens over dat leven te verkiezen is boven de dood, of de gevoelens voor het nageslacht en de zorg ervoor, dankzij de naturalist weten we echter dat we die gevoelens niet moeten houden voor een echt inzicht in wat ooit ‘echte waarde’ heette (Lewis).
We weten nu dat het ene gevoel niet boven het andere gaat en dat er geen diepere rationaliteit achter schuil gaat, maar voortkomt uit een lange irrationele opeenvolging van spontane, toevallige gebeurtenissen. Het ene gevoel of de ene gedachte is dan ook niet meer of beter dan de andere. Goed & kwaad een illusie, ontstaan uit maatschappelijke druk tot conformatie.
De morele keuze is daarmee eenzelfde keuze als de keuze tussen rode of witte wijn, de aandrang tot deze keuze gestuurd door het sterkste gevoel. Als je een sterk gevoel hebt voor het nageslacht te moeten zorgen door een bewust leven op deze aardbol is dat prima. Als je gevoel sterker neigt naar blauwe kaas is dat op eenzelfde niveau en diepgang prima. Door de uitleg van de naturalist is de keuze voor het ‘betere voor het geheel’ niet toegenomen ten opzichte van het de individuele drang tot bevrediging van de behoeften.
Laten die naturalisten nu niet op maandag al mijn respect voor het geweten ten gronde richten en op dinsdag verwachten dat ik er nog steeds naar handel.
C.S. Lewis
De grap is natuurlijk dat ook de meest strenge naturalisten ons dit proberen bij te brengen als zijnde ‘waarheid’. Maar als ons denken voorkomt uit irrationaliteit, kan daar geen rationaliteit (lees: waarheid) uit ontstaan of kenbaar zijn. Tevens geven ze deze ideeën een zekere voorkeur boven de andere alsof het ene idee ‘beter’ zou kunnen zijn dan het andere. ‘Beter’ duidt hier dan ook op moreel beter, niet rationeel beter. Maar hebben ze de morele keuze niet juist aangetoond als illusie? Als ‘de meest donkere waarheid’ waarvan wij een glimp hebben kunnen waarnemen?
Ga door met het verkondigen van deze boodschap zou ik willen zeggen; want ‘willen wij morele uitspraken blijven doen, dan moeten wij geloven dat het geweten geen product van de natuur is. Het kan alleen maar geldig zijn als het een aftakking is van een absolute morele wijsheid, een morele wijsheid die volkomen op zichzelf staat en die geen product is van de niet-morele, niet-rationele natuur’ (C.S. Lewis).
