Ben jij bevestigt als kind van je vader? Als jongen in je mannelijkheid? Als meisje in je vrouw-zijn? Dit artikel gaat over je identiteit en hoe vanuit een onbevestigde en ongewortelde identiteit ongezonde patronen kunnen ontstaan. De behoefte aan seks kan vanuit ‘pijn’ voortkomen. Het kan een manier zijn om om te gaan met spanningen. Op momenten dat je boos of verdrietig bent of als je je eenzaam voelt. Het heeft echter een diepere laag. Je zou kunnen zeggen dat dit de symptomen zijn van een dieper liggende oorzaak. En dat heeft alles te maken met je identiteit. Het gaat om de vraag ‘WIE BEN IK?‘.
-> Vorige delen nog niet gelezen? Lees ze hier
.
De behoefte aan seks vanuit ‘identiteit’
Wie jij bent heeft natuurlijk te maken met het soort werk dat je doet, waar je woont, wat je geslacht is, hoe je genetisch in elkaar steekt, welk land je bent geboren. Het heeft te maken met de onveranderlijke en veranderlijke feiten in je leven.
Maar het heeft ook alles te maken met wie je ouders zijn, wat de balans was tussen geven en ontvangen in het gezin van herkomst, hoe jij zichtbaar werd als kind, hoe er omgegaan werd met spanningen, hoe jij jezelf mocht zijn, of er sprake was van misbruik (al dan niet seksueel van aard), hoe jij hebt geleerd je af te bakenen en grenzen te stellen.
Dit heeft een direct verband met hoe jij omgaat met jezelf en met het tegenovergestelde geslacht. Ben jij bevestigd in je mannelijkheid, of moet je die nog ‘verdienen’ en bevestigen? Ben jij bevestigd in je vrouw-zijn, of moet je nog altijd erkend worden in je schoonheid, aantrekkelijkheid? Het belang van deze ‘krachten’ kan ik niet genoeg onderstrepen. 
Mijn overtuiging is dat hier een belangrijke basis gelegd kan worden voor de ‘vlucht in porno’. Je identiteit houdt verband met de verhoudingen binnen het gezin van herkomst. De ‘rekeningen’ die daar nog open staan worden vaak betaald door de generatie eronder. En zo’n rekening kan generaties lang worden doorgegeven. Het is in de dynamiek van relaties waar je jezelf onderscheid van de ander en je eigen waarde bepaalt. Het is dus eigenlijk logisch dat hier ook zoveel mis kan gaan in (ongezonde) zorgpatronen, loyaliteiten, rechtvaardigheid en betrouwbaarheid.
Denk bijvoorbeeld ook eens aan de balans in geven en ontvangen. Als jij heel veel aan het geven bent (door bijvoorbeeld ongepast te zorgen) en dit blijft ongezien, dan ontstaat er onbalans. De kans bestaat dat je daardoor zelf gaat zorgen voor het ontvangen. Dit kan door ’s avonds als je thuis komt veel te gaan eten of drinken. Maar ook door jezelf te belonen met porno/zelfbevrediging. Dit kunnen sterke partonen zijn die al gelegd kunnen zijn in het intergenerationele geven en ontvangen (tussen ouders en kinderen). Je zou jezelf de vraag kunnen stellen; hoe werd ik thuis zichtbaar? Door te zorgen? Door het lieve kind te zijn? door te rebelleren? En is dit ook gezien? Kan het zijn dat hier een onbalans is ontstaan die je in je leven hebt meegenomen?
Tegelijkertijd heeft dit direct gevolgen voor gevoelens en gedachten. Hoe heb jij vanuit je identiteit en vanuit dat wat jij hebt meegekregen en jezelf hebt aangeleerd, leren omgaan met boosheid? Met verdriet? Met eenzaamheid? Heb geleerd om de dialoog aan te gaan of heb je geleerd om het ‘zelf’ op te lossen?
Je gedrag, gevoel en gedachten werken op elkaar in en beïnvloeden elkaar. Als je bepaald gedrag vertoont (zoals ‘vluchten’ in je gekwetsheid) en je niet hebt geleerd om het uit te praten, zal dit vermoedelijk resulteren in toenemende boosheid. Dit wordt ook wel destructief recht genoemd; iemand doet jou iets aan en geeft jou daarmee het ‘recht’ om iets terug te doen. En uiteraard levert dat gedachten op; ‘Ik krijg ook nooit wat’, ‘niemand ziet mij staan’, ‘ik heb toch ook recht op…’, als jij het niet doet, regel ik het zelf wel.. eigen schuld’. En zo kan ik nog wel even door gaan. Je kunt je voorstellen hoe dit een patroon kan worden. (Lees ook eens dit artikel over denkpatronen) Vier kernovertuigingen die een rol kunnen spelen:¹
• Ik ben in principe een waardeloos en slecht mens. • Niemand houdt van mij zoals ik ben. • Mijn behoeften worden niet door anderen bevredigd. • Seks is mijn belangrijkste en enige waarde als mens.
.
Patronen
Samen met de eerdere patronen van ’toenemende lust’ zoals eerder beschreven, zorgt dit voor een obsessief denken op termijn en een ingesleten patroon van niet-helpende gedachten die je vast houden en je het gevoel geven op dat moment ergens ‘recht’ op te hebben. Daarbij is het ook zo dat mannen snel getriggerd kunnen worden. Door bepaalde beelden in een reclame, beelden die ze hebben gezien en niet uit het hoofd verdwijnen, een mooie vrouw ontmoeten, etc. Momenten waarop het dan mis gaat kunnen er zo uit zien:
- Gebeurtenis: Ruzie met je vrouw
- Gedrag: Verwijdering, emotioneel afluiten voor elkaar
- Emotie: verdriet; boosheid
- Gedachten: ‘Ik wil intimiteit, maar krijg juist het tegenovergestelde’, ‘Ik doe mijn best, maar niemand ziet het’, Ik krijg nooit waar ik naar verlang’, ‘Ik heb toch ook recht op ..’, ‘Jij doet niet leuk tegen mij, dan kan je het krijgen ook’.
- Gevolgen: Toenemende emotie, spanningsregulatie op een eerder aangeleerde manier die past bij de verwijdering van elkaar, oude patronen die opspelen (gedachten, gedrag), obsessieve gedachten krijgen en plaatjes in je hoofd. Uiteindelijk meer verwijdering door schuldgevoel en schaamte. Het is je ‘weer’ niet gelukt om van porno af te blijven.
Het zou ook zo kunnen beginnen:
-> Gebeurtenis: Je kijkt tv en ziet een (erotische) reclame -> Oude patronen en gedachten worden getriggerd -> Je weet hoe je de spanning (lust) kunt reguleren -> Gedachten: ‘Er is toch niemand die het hoeft te weten’, ‘Je doet er niemand kwaad mee’, etc. -> .. Je kunt jezelf wel voorstellen welke opeenvolgende gebeurtenissen, gedrag, gevoel en gedachten er kunnen spelen en welke gevolgen dit heeft.
Ook wanneer mensen zich innerlijk leeg voelen of bijvoorbeeld verveeld zijn dan is er een aanleiding om deze leegte te vullen met bijvoorbeeld seks. Obsessief denken kan hierop volgen, een plaatje of handeling wil maar niet werkelijk verdwijnen uit de gedachten. Zogenaamd gaan mensen de mail checken, de stad in of bladeren door een magazine. Ze doen handelingen die het obsessief denken versterken. Uiteindelijk resulteert dit in de seksuele daad. Wat er over blijft is schuld en schaamte… wat weer aanleiding geeft om in deze cirkel verder verstrikt te raken.²
Aanleidingen kunnen dus divers zijn: Spanningsregulatie (omgaan met emotie), vanuit destructief recht, dwangmatigheid, vanuit lust of vanuit leegte. Meestal is er een gebrek aan impulscontrole (zelfbeheersing). Je bent slachtoffer van je eigen gedachten, gevoel en gedrag geworden. Je hebt jezelf onder het juk gebracht, je zelf ver-slaafd. (Maar hier hoeft het niet bij te blijven!)
.
Seks in relatie tot de ander (verbondenheid)
In het bovenstaande gedeelte ben ik al wat ingegaan op wat je identiteit en je emoties/denkpatronen ook doen binnen een relatie. Wat er gebeurt als er boosheid, eenzaamheid of verdriet in het spel is en je er samen niet uit kunt komen. Zoals ik laatst hoorde in een serie (Borgen) waarin de man, die zich miskent en ongezien voelde, zegt, nadat hij opbiecht vreemd te zijn gegaan: ‘Ik voelde de behoefte iets kapot te maken’. Dat is het ‘destructief recht’. Dat is de ervaren onbalans in wat je geeft in je relatie en dat wat je ervaart te ontvangen.
Ook gedachten kunnen hierbij een rol spelen. Wat heeft de ander bijvoorbeeld ‘waar’ te maken? Aan welke (porno) capaciteiten en uiterlijke kenmerken moet de ander voldoen? Dit heeft ook alles te maken met wat je gezien hebt op de tv en computer. Als je zoals Jacob verwacht met Rachel naar bed te gaan, maar met Lea wakker wordt is dat een kosmische teleurstelling en desillusie.³ Of met andere woorden Als jij verwacht van je vrouw dat zij zich gedraagt als een pornoster, er uitziet als een pornoster, jou verleidt als een pornoster, dan kan dit alleen maar terleurstelling in de relatie opleveren. Dit komt uit een verwrongen idee over seksualiteit en intimiteit. Hierin zal herstel moeten plaatsvinden.
Een stereotype die wel enige waarheid bevat is de volgende: ‘Mannen gebruiken liefde om seks te krijgen, vrouwen gebruiken seks om liefde te krijgen’ (Tim Keller)
Als er in de relatie sprake is dat een van de partners met enige regelmaat porno kijkt, heeft dit invloed op de relatie. Er ontstaat verwijdering (met daarmee grotere kans op herhaling). Ook zal de communicatie moeizamer verlopen. Er kan sprake zijn van oordeel en schaamte. Als je als partners elkaar niet kunt steunen bij ’terugval’ zal het kunnen betekenen dat het niet meer open verteld wordt. Vanuit oordeel komt er ruzie, schaamte, verwijdering. Dit terwijl je elkaar hard nodig hebt. Is het dan niet te begrijpen dat dit gebeurt? Ja dat wel. Maar ook dit is destructief recht: Als jij mij vernederd, niet nodig hebt, niet goed genoeg vind doordat je porno kijkt.. heb ik het recht om boos op je te zijn en blijven. Ten eerste kun je je afvragen of dit klopt (heb je dat ‘recht’ als christen?) ten tweede kun je je afvragen of het helpend is voor dat wat je beide wilt bereiken. Wat wel essentieel is, is dat je leert communiceren. In de dialoog kan ook herstel ontstaan. Niet vanuit verwijt, maar dicht bij de eigen emotie. Benoemen wat het met je doet dat dit gebeurt. De teleurstelling, het verdriet, de boosheid. En vanuit die dialoog samen groeien en opbouwen in plaats van afbreken. Leef vanuit de nieuwe schepping, de nieuwe mens die je bent.4
Eerder heb ik benoemd dat het goed is om ook in het gezin de dialoog aan te gaan over seks. Wat wil jij je kinderen meegeven? Hoe wil jij ze opbouwen, bevestigen en versterken? De manier zoals je er zelf mee omgaat, leer je je kinderen. Een mooi artikeltje over Bijbelse seksualiteit, de kracht van woorden en hoe hiermee om te gaan in gezinnen staat hier. Dit las ik in een boekje over vragen van kinderen aan God: ‘Lieve God, in de bijbel staat gewon isak. Wat betekend gewon? Niemand wil het me vertellen. Veel liefs, Eva’ Of de vraag van Henco: ‘Beste God, mijn broer heeft me verteld over hoe baby’s worden geboren. Maar ik geloof er niks van.’5 Daar ligt een mooie opvoedingstaak van ouders!
De prijs van onze ongebreidelde vrijheid is dat we niet meer verbonden raken. Het moderne huwelijk duurt gemiddeld niet meer dan zeven jaar. Zo’n 30% van de gescheiden vaders ziet de eigen kinderen niet meer. Het is de kwaal van de onthechting die we aan nieuwe generaties doorgeven. Wat wij, onze generatie, verknoeit heeft, zal zich in een volgende generatie in kwadraat manifesteren. Een toenemende relatie onbekwaamheid. (Dirk de Wachter, psychiater)6
.
Geestelijke binding
Seksualiteit buiten het huwelijk maakt ziek en ongelukkig. Het is niet ‘alleen maar’ wat er psychologisch, fysiologisch en relationeel gebeurt. Er ontstaat gebondenheid in de geestelijke wereld. Seks is je emotioneel, fysiek en geestelijk verbinden: Nieuwe banden aangaan (en je losmaken van de ouderlijke band). In 1 Kor. 6:16-20 staat: Of weet u niet dat hij die met een hoer omgang heeft, één met haar wordt? De Schrift zegt immers: Die twee zullen één zijn. 17 Maar wie zich met de Heer verenigt, is met Hem één geest. 18 Vlucht weg van ontucht. Elke andere zonde die een mens bedrijft, gaat buiten het lichaam om; maar de ontuchtige zondigt tegen zijn eigen lichaam. 19 U weet het: uw lichaam is een tempel van de heilige Geest die in u woont, die u van God hebt ontvangen. U bent niet van uzelf. 20 U bent gekocht en de prijs is betaald. Eer God dus met uw lichaam.
Uit Efeze 2: 1-3 blijkt overigens dat er niet alleen geestelijke gebondenheid ontstaat bij verslavingen en afgoderij, maar eigenlijk alle zonden en misstappen: U was dood door de misstappen en zonden waarmee u de weg ging van de god van deze wereld, de heerser over de machten in de lucht, de geest die nu werkzaam is in hen die God ongehoorzaam zijn. Net als zij lieten ook wij allen ons eens beheersen door onze wereldse begeerten, wij volgden alle zelfzuchtige verlangens en gedachten die in ons opkwamen en stonden van nature bloot aan Gods toorn, net als ieder ander.
God heeft bedoeld dat een vrouw en een man samen één worden. Maar bij seks buiten het huwelijk worden deze banden ook aangegaan. Buiten dat is seksualiteit, zoals eerder benoemd, verworden tot een afgod. En ook met afgoderij worden geestelijke banden aangegaan. Je bent de slaaf geworden van je behoefte. Je zit vast aan gedachten, beelden, ideeën. Dit wordt met name duidelijk als je wilt stoppen met je verslaving.
Zodra je stopt zal je strijd ervaren. Bijvoorbeeld een andere (oude) verslaving die opspeelt; roken, eten, gamen, tv kijken. En er kunnen onplezierig bijkomstigheden zijn zoals gewichtstoename, ziekte , vermoeidheid, boosheid, relatie problemen. Deze strijd is logisch. Deze strijd is te verwachten. De satan zal met alle macht proberen je te ontmoedigen, niet in je bestemming te gaan wandelen. Je de ene verslaving voor de andere te laten verruilen. Je boos op God laten zijn omdat je van de regen in de drup bent terecht gekomen. Dit zijn listen, trap er niet is. Zet door!
Ook is er bevrijding nodig van banden die je vasthouden, die aan je kleven. Mat. 16: 18-19 18 zegt Jezus: Ik zeg jou: jij bent Petrus; op die steenrots zal Ik mijn kerk bouwen, en de poorten van het dodenrijk zullen haar er niet onder krijgen. 19 Ik zal je de sleutels geven van het koninkrijk der hemelen, en wat je op aarde bindt zal ook in de hemel gebonden zijn, en wat je op aarde ontbindt zal ook in de hemel ontbonden zijn.’ We hoeven niet meer gebonden te zijn en te blijven!
In het volgende (laatste) deel wil ik graag ingaan op hoe vrij te worden van verslaving, met name de verslaving aan porno. Heb je nog vragen? Lees dan verder of stuur ons een berichtje.
.
Dit is deel 4 van een 5-delige serie: lees verder
.
Voetnoten:
1) 29-03-2013, Changes Counselling Centre, http://www.counsellingcenterchanges.nl/seksverslaving.php
2) 29-03-2013, Stichting in het licht, bron: Ferdinand Bijzet, http://www.inhetlicht.nu/joomla/index.php/seksverslaving
3) Een parafrase naar: Keller, T., Namaakgoden; De lege beloften van geld, seks en macht en de enige werkelijke hoop, 2010, P.52
4) Plaatje afkomstig van www.pastoralehulpverleningjongeren.nl
5) Holkema & Warendorf, Lieve meneer God, 2001
6) Reportage uit een uitzending van Brandpunt van 31 maart 2013, Fons de Poel in gesprek met psychiater Dirk de Wachter. Een link naar de reportage: http://brandpunt.kro.nl/seizoenen/2013/afleveringen/31-03-2013/fragmenten/de_geluksverslaving
.
Gerelateerde links: