Een tijd geleden las ik een intrigerende gedachte over dat kou en duisternis op zichzelf niet bestaan.1 Materie kan worden opgewarmd (of warmte kan worden onttrokken), je kunt echter geen kou toevoegen of onttrekken. Materie is slechts tot -273°C af te koelen, maar kan zo warm worden als de materie maar aan kan. Warmte is energie en daarmee meetbaar. Kou is dan ook niet het tegenovergestelde van warmte, maar juist het ontbreken van warmte.
Ditzelfde geldt voor duisternis
Duisternis is geen entiteit op zichzelf. Het is het ontbreken van licht. Zo kun je geen lamp kopen die 60W duisternis geeft. Je kunt alleen meer of minder licht toepassen.
Denk ook eens aan een begrip als onrechtvaardigheid. Onrechtvaardigheid bestaat alleen als er rechtvaardigheid is. Onrechtvaardigheid is namelijk het ontbreken van rechtvaardigheid. Zo door redenerend kan het kwade er ook slechts zijn doordat het goede bestaat. Het kwade is het ontbreken van het goede.2 Sterker nog: het is het bewijs dat het goede bestaat zoals onrecht bewijst dat er recht bestaat. Waar rook is, is vuur, om het zo maar eens te zeggen. Voor mij is dit een directe verwijzing naar God.3
De idee dat er een universele (goddelijke) norm voor bijvoorbeeld rechtvaardigheid is, niet afhankelijk van tijd, cultuur, taal of geloof. Een norm die elke mens kent (bijvoorbeeld: kinderverkrachting is altijd slecht, niet slechts een door evolutie en cultuur bepaalde beleving van dit moment. Het is slecht (nog slechter!?) als een priester zich hier schuldig aan maakt, maar ook als … zich er schuldig aan maakt). Het feit dat dit zichtbaar, herkenbaar is, is ook meteen een vingerwijzing naar God.
De Bijbel spreekt erover hoe ieder mens kan weten dat God bestaat: ‘Vanaf de schepping van de wereld wordt zijn onzichtbaar wezen door de rede in zijn werken aanschouwd, zijn eeuwige macht namelijk en zijn godheid. Daarom zijn zij niet te verontschuldigen.’ (Rom.1:20)
De kranten staan elke dag weer vol van al het kwaad en alle ellende op deze wereld. Elke dag worden we daarmee tegelijk ook geconfronteerd met Zijn bestaan. Wij weten nu tenslotte dat het wijst naar het ‘ontbreken van het goede’, en het doet daarmee een beroep op ons geweten en gemoed.
Zo geeft dit ook direct een inzicht in de rol van satan. Er is geen Jing-Jang, geen evenwicht tussen het goede en het kwade. Satan is een creatie en dit duister bestaat slechts bij de gratie van het Licht. “Want God is licht, in Hem is geen spoor van duisternis” (1Joh.1:5). Het duister heeft het licht echter nodig om te kunnen bestaan. Zo zou je misschien kunnen zeggen dat de hel daar is, waar God het minst aanwezig is: een plek die God ontbeert en daarmee ook het goede, het licht, gerechtigheid, liefde, ga zo maar door. God is alom tegenwoordig (Psalm 139) maar kan Zijn aangezicht voor je verbergen. Je kunt nergens aan Hem ontkomen, maar toch Zijn aanwezigheid ontberen.4
De kracht van Jezus
‘Dit is het oordeel: het licht kwam in de wereld en de mensen hielden meer van de duisternis dan van het licht, want hun daden waren slecht’ (Joh.3:19). Jezus weg is er een van onderaf en binnenuit. Dat is een hele andere weg dan je zou verwachten van een te komen koning: een stal – geen paleis, een kruis – geen heroïsche intocht, weggehoond – geen popster. Jezus kiest er niet voor politieke invloed uit te oefenen. Hij kiest er niet voor om te vertellen wat moreel juist is en met sancties te dreigen. Hij kiest de weg naar binnen. Bij de enkeling. Hij kiest ervoor om je in het hart te raken en je daardoor intrinsiek en voor altijd te veranderen. Jezus laat ons een nieuwe weg zien. En de weg is hijzelf (Joh.14:6), de deur waar je doorheen moet (Joh.10:7).
Niet je eigen gesleutel vernieuwt je leven, maar het zoeken naar de vriendschap en de omgang met Jezus. Hij gaat je leven omvormen – F. Horsthuis
Zou het kunnen dat God heel andere gedachten heeft over wat goed voor je is (C.S. Lewis)? Dat de grootst mogelijke straf kan zijn om je zoetste dromen verwezenlijkt te zien (T. Keller)? Niet omdat we te groot dromen, maar juist te klein: aards – niet hemels (C.S. Lewis).
The books or the music in which we thought the beauty was located will betray us if we trust to them; it was not in them, it only came through them, and what came through them was longing. These things—the beauty, the memory of our own past—are good images of what we really desire; but if they are mistaken for the thing itself they turn into dumb idols, breaking the hearts of their worshippers. – C.S. Lewis, The weight of glory
Daarom kan niets op aarde ons ook geheel vervullen: het zijn slechts verwijzingen naar het ‘echte’. Zo gek was het idee van Plato (demiurg) nog niet dat alles hier slechts is gevormd vanuit de ideeën van iets hogers. Onze werkelijkheid slechts als een voorafschaduwing (bouwstenen) van de dingen die komen gaan (werkelijk zijn). Hè, dat klinkt een beetje als Paulus, de werkelijkheid is echter Christus (Col.2:17).
Het licht overwint de duisternis alleen al door aanwezig te zijn
Onze opdracht is direct van Jezus afkomstig: ‘Jullie zijn het licht van de wereld. Een stad kan niet verborgen blijven als ze boven op een berg ligt’ (Mat. 5:14). We hoeven het licht niet te worden of daar hard naar toe te werken, nee:
‘jullie zijn het licht’ (Bonhoeffer)
Wat moeten we dan doen om het licht te zijn – dat wil zeggen: hoe doen we Gods wil (Joh.6:28)? Jezus nam opnieuw het woord. Hij zei: “Ik ben het licht voor de wereld. Wie mij volgt loopt nooit meer in de duisternis, maar heeft licht dat leven geeft”(Joh.8:12).
Het mooie aan dit beeld van licht en duisternis (in de Bijbel overigens ook een veel gebruikt beeld), is dat het iets laat zien van de kracht die Jezus in zich heeft, en met Hem ook wij. Het maakt voor mij zoveel duidelijker waarom je vijanden liefhebben krachtiger is dan ze te haten, waarom vergeven beter is dan altijd maar ‘je recht’ te halen, waarom liefde overwint, en haat zal verliezen. Niet door kracht of geweld, maar door Zijn Geest (Zach. 4:6). Het beeld maakt ons ook duidelijk waarom de dood niet het einde is, maar het begin. De dood is niet het tegenovergestelde van leven; het is het ontbreken van leven!
![DC Talk - In The Light [lyrics]](https://i.ytimg.com/vi/0JxEwfbidFk/hqdefault.jpg)
Oude song van DC Talk: In the light
.
Ontwaak uit uw slaap,
sta op uit de dood,
en Christus zal over u stralen
(Ef.5:14)
.. 
..
Voetnoten:
1) 03-6-2013, CreaBel, Clip:http://www.creabel.org/112.html
2) Met kwaad bedoel ik hier niet de satan en zijn gevolg. Ik bedoel hier het morele kwaad (oorlogen, verraad) en het ‘natuurlijke kwaad’ (natuurrampen, ziektes, de dood). Ik wil hiermee niet zeggen dat alles wat wij als kwaad beschouwen (vanuit menselijk perspectief), ook daadwerkelijk kwaad is. Ik kan me vinden in de visie van Plantinga, helder beschreven op Apologeet.com:
God heeft redenen om lijden en kwaad toe te staan die simpelweg ons bevattingsvermogen ontgaan. Onze logische construct zou er dan als volgt uit kunnen gaan zien:
- Een goede, alwetende en almachtge God zou kwaad en lijden voorkomen
- Lijden en kwaad bestaan
- In zijn goedheid heeft God onbevattelijke motieven die het bestaan van kwaad en lijden noodzakelijk maken.
- God en kwaad / lijden sluiten elkaar niet uit
Wat voor gevolgen heeft dit voor Gods goedheid, almacht en alwetendheid? In de eerste plaats komt Gods goedheid in een ander daglicht te staan. In zijn goedheid heeft God een plan ontworpen dat, hoewel het niet bereikt kan worden zonder een bepaalde mate van lijden in deze wereld, uiteindelijk zal resulteren in de best mogelijke wereld. Je kunt je bijvoorbeeld voorstellen hoe God een liefdesrelatie verlangt met mensen. Voorwaarde voor zo’n liefdesrelatie is dat de mens een vrije wil heeft met inbegrip van de mogelijkheid van verwerping van deze goddelijke liefde met als gevolg lijden. Verder kan lijden een rol spelen in het testen van ons geloof. Dat geloof is uiteindelijk niets anders dan de liefdevolle beslissing van onze kant om ondanks de omstandigheden God te zien als de Liefhebbende en Betrouwbare. (http://apologeet.com/2010/06/26/een-leefbare-theodicee-hoe-te-leven-met-een-goede-god-in-een-wereld-vol-lijden/)
En hier een link naar een uitleg van de gedachten van C.S. Lewis over dit onderwerp: http://www.cslewisinstitute.org/C_S_Lewis_on_the_Problem_of_Pain_FullArticle.
3) Het morele argument voor Gods bestaan: http://hetbestaanvangod-boek.blogspot.nl/2010/03/hoofdstuk-26-het-morele-argument.html. C.S. Lewis: “Afschaffing van de morele orde betekent de afschaffing van de mens.” Een bekende tegenwerping is een dialoog tussen Socrates en Euthyphro. Het zogenaamde Euthyphro dilemma. Hier een uitleg van 1 minuut: http://www.reasonablefaith.org/media/what-is-the-euthyphro-dilemma-bobby-conway
4) God is omnipotent (alomtegenwoordig), hoe valt dit dan met elkaar te rijmen? Je kunt Gods aanwezigheid nergens ontlopen (Psalm 139:7-12, Op.14:10), zelfs in het dodenrijk is Hij. God kan zijn aanwezigheid echter wel verbergen. De hel is een plaats waar Gods aanwezigheid diep is verborgen (zie ook eens http://www.gotquestions.org/God-in-hell.html). Een andere vraag die je zou kunnen stellen is de vraag of de hel een plek is die God geschapen heeft, of is het een gevolg van de vrijheid van de mens om te kunnen kiezen tegen God? Mijn overtuiging ligt het dichtst bij het laatste. De hel zie ik als een gevolg van de keuzevrijheid en daarmee een consequentie van de val van satan (Jes.14:12-15, Ezechiel 28:12-17) en de val van de mens (zondeval, Genesis 3).
5) Het heeft meer dan een jaar geduurd voordat ik deze blog heb kunnen afronden omdat ik vastliep in de vragen die het beeld bij me opriep betreffende de vrije wil, Gods almacht, alom tegenwoordigheid en alwetendheid, het al dan niet kennen van de toekomst, vragen over de duisternis welke soms nog zo prominent aanwezig lijkt bij Gods kinderen, vragen over geestelijke strijd en over genezing, vragen over het ontstaan van het kwaad en de scheppingA. Daarom goed om hier nog maar eens te benadrukken; elk beeld gaat mank bij de complexiteit van de werkelijkheid – het is slecht een beeld, niet de werkelijkheid zelf. Dat wil overigens niet zeggen dat de beeldspraak aan kracht inboet; ik denk dat God als licht wel degelijk een heel krachtig beeld is. Een aantal vragen heb ik kort toegelicht in de voetnoten. Daarnaast moet ik ook wat dank betuigen aan mijn schoonzus met wie ik recent een mailwisseling had. Het heeft me doen inzien dat niet alles tot in het uiterste geweten hoeft te worden om (de kern) toch als waarheid in het hart te kunnen doen landen.
A) Een veel gebruikte tekst in dit verband is Jesaja 45:7. Uit een schriftstudie komt de volgende tekst die geheel aansluit bij deze blog: Ik formeer het licht, en laat de duisternis ontstaan; Ik maak den vrede en laat het kwaad ontstaan, Ik, de HEERE, doe al deze dingen.
Op deze wijze klopt de tekst bij andere bijbelgedeelten die spreken over hoe God over het duister en kwaad denkt. Duisternis is er vanzelf, door iets niet doen van God. God moest eerst of Zelf licht geven, of de zon scheppen om voor licht te zorgen. Hij maakt vrede door zich actief met de schepselen te bemoeien, trekt Hij Zich terug dan ontstaat er vanzelf kwaad. Schriftstudie: http://www.uitdeschriften.com/kwaad.asp?p=Schept%20God%20het%20kwaad