.
Ik wil een korte gedachte met jullie delen over twee interessante uitspraken die mij recent (weer) onder ogen kwamen. Oppervlakkig bekeken lijken ze elkaar tegen te spreken, maar op een dieper niveau versterken ze elkaar:
.‘Onze levens laten altijd het resultaat van onze meest dominante gedachten zien.’ – Kierkegaard‘De oorsprong van ieder conflict tussen mij en mijn medemensen is dat ik niet zeg wat ik bedoel, en dat ik niet doe wat ik zeg.’ – Buber
Als het klopt dat onze levens laten zien waarvan we ten diepste overtuigd zijn – en als onze levens niet in lijn zijn met onze gedachten en geloof – dan betekend dat niets anders dan dat dit (toch) niet onze meest dominante gedachten – onze diepste overtuigingen – blijken te zijn. .
Laten we eens een voorbeeld nemen om te zien hoe dit in de praktijk werkt: we hebben een conflict met onze partner. Onze gedachten over hem/haar zijn die van liefde. We zeggen echter niet wat we eigenlijk bedoelen – ‘rot op’ in plaats van ‘ik mis je’ – en als we al zeggen ‘ik houd van je’ is ons gedrag er niet naar door de ander af te wijzen.
.
Hoe kan de uitspraak dat we met onze levens laten zien wat we ten diepste denken dan kloppen? Het antwoord is helder: we dachten van de ander te houden – en dat doen we ook – maar we blijken nog veel meer op onszelf gesteld te zijn. We zijn wel bereid de ander tegemoet te komen, maar niet ten koste van onszelf.¹ En van die dominante gedachte getuigt ons leven maar al te vaak.
.
Willen we verandering, dan zullen we eerst uit moeten maken welke de meest dominante gedachten in ons zijn (door naar onze levens te kijken). Willen we onze levens in lijn krijgen met de gedachten waarvan we aanvankelijk dachten dat deze op de voorgrond waren (zoals liefde voor de ander in plaats van onszelf), dan zullen we ‘veranderd moeten worden door de vernieuwing van ons denken‘ (Rom.12:2). Om met Buber af te sluiten:
‘De mens moet eerst zelf inzien dat de conflictsituaties tussen hem en anderen slechts uitvloeisels zijn van de conflictsituaties in zijn eigen ziel’.²
.
Voetnoten:
1) Denk hierbij ook andersoortige innerlijke conflicten zoals conflict vermijdend gedrag. Je denkt dan wellicht dat we iets doen ’ten koste van onszelf’, maar dit is ook weer een voorbeeld van het laten prevaleren van de meest dominante gedachte. Namelijk de (irrationele) gedachte dat een conflict ten koste van alles vermeden moet worden. Ook deze vermijding doe je ten diepste voor jezelf, niet voor de ander.
2) Hieruit volgt ook de relationele ethiek (Nagy) die stelt dat er rechtvaardigheid tussen relaties dient te bestaan door bijvoorbeeld een evenwicht balans tussen geven en ontvangen. indien er meer gegeven wordt dan ontvangen zal er een grens aangegeven moeten worden. Door het niet aangeven van een grens ontstaan een conflictsituatie. Door wel een grens aan te geven, waar vervolgens overheen gegaan wordt ontstaat ook onrecht in de relatie.