Kan het toeval echt alles in het universum verklaren, of is er meer aan de hand?
Hier de derde video uit de videoserie over argumenten voor het bestaan van God. Gemaakt in co-creatie met AI (Artificiële Intelligentie).
Van de kleinste cel tot de verste ster, heeft het universum een meesterontwerper? Duik met ons mee in het fascinerende teleologische argument en ontdek een onverwachte kijk op het universum! Bekijk hier de video:
Hierbij de integrale tekst, met mogelijk hier en daar wat extra’s wat niet meer in de video is terecht gekomen.
Inleiding
Eén argument wat doorslaggevend bewijs levert dat God bestaat is er niet. Maar er is wel een hele serie met argumenten die allemaal bijdragen aan de redelijkheid om in God te geloven. Dat noemen we: een cumulatieve casus voor het theïsme. In deze videoserie willen we verschillende van deze argumenten laagdrempelig toelichten.
In deze video gaan we het hebben over: Het argument van het teleologisch godsargument.
Teleologisch argument
Zo gaat het argument: de wereld om ons heen is zo ingewikkeld en prachtig ontworpen dat er een slimme ontwerper moet zijn geweest die alles heeft gemaakt. Die ontwerper noemen we God.
Vergelijkingen
Denk bijvoorbeeld eens aan een horloge: het heeft veel kleine onderdelen die perfect samenwerken om de tijd te vertellen. Als je een horloge op de grond zou vinden, verwacht je niet dat het uit zomaar uit elkaar gevallen stukjes is ontstaan. Je zou denken dat iemand het horloge heeft ontworpen en gemaakt. Het universum is net als dat horloge, maar nog ingewikkelder, dus het moet ook door een ontwerper zijn gemaakt.
Of kijk naar de natuur: er zijn zoveel planten en dieren die perfect zijn aangepast aan hun omgeving en die in evenwicht met elkaar leven. Dit prachtige ontwerp suggereert dat er een ontwerper moet zijn die alles heeft gemaakt.
Enkele argumenten die de stelling ondersteunen:
- De complexiteit en orde van het universum wijzen op een intelligente ontwerper (God).
- Het natuurlijke evenwicht en de schoonheid van de wereld kunnen niet zomaar toevallig zijn ontstaan.
Tegenargumenten:
Tegenwerpingen die gemaakt kunnen worden zijn de volgende:
1. Sommige mensen zeggen dat evolutie en natuurlijke processen het ontwerp van het universum kunnen verklaren zonder God.
Reactie: Gelovigen die deze theorie onderschrijven zouden hierin deels mee kunnen gaan en aangeven dat God de natuurlijke processen en evolutie heeft ontworpen en dat Hij nog steeds achter het ontwerp van het universum zit.
2. Anderen geloven dat het universum gewoon geluk heeft gehad en dat er geen ontwerper nodig is.
Reactie: Christenen geloven dat het moeilijk te verklaren is hoe zoiets prachtigs en complex als het universum door puur toeval kan zijn ontstaan, en dat het geloof in een ontwerper (God) logischer is. Dit is ook in lijn met het wetenschappelijke principe van ‘Ockhams scheermes’*. Dat stelt namelijk dat de eenvoudigste verklaring meestal de beste is. Ockhams scheermes.
Stel je bijvoorbeeld eens voor dat je een puzzel ziet die helemaal is opgelost. Er zijn twee mogelijke verklaringen: iemand heeft de puzzelstukjes zorgvuldig in elkaar gelegd, of de puzzelstukjes zijn zomaar uit de lucht komen vallen en perfect op hun plaats geland. Ockhams scheermes zegt dat de eenvoudigste verklaring – dat iemand de puzzel heeft gemaakt – waarschijnlijker is dan de ingewikkeldere verklaring dat het uitzonderlijk toeval was.
In het geval van het teleologische argument, kunnen we zeggen dat het geloof in een ontwerper (God) een eenvoudigere en logischere verklaring is voor de complexiteit en schoonheid van het universum dan toeval en geluk.
* Ockhams scheermes is een principe dat vaak wordt gebruikt bij het bespreken van tegenargumenten voor het bestaan van God. Ockhams scheermes stelt dat de eenvoudigste verklaring meestal de beste is. Meer weten? Lees hier meer op: wikipedia
Wie hebben het kosmologisch argument gebruikt?
Er zijn diverse theologen en filosofen die het kosmologische argument hebben ondersteund, bedacht of uitgedragen. Enkele van de belangrijkste zijn:
- William Paley (1743-1805): was een Engelse christelijke apologet (iemand die de christelijke religie verdedigt) en filosoof. Hij is vooral bekend om zijn natuurtheologie en zijn argument van het horloge: als je een horloge op de grond vindt, zou je concluderen dat het door intelligentie is ontworpen, en niet door toeval is ontstaan. Hij gebruikte dit argument om het bestaan van God te verdedigen.
- Thomas van Aquino (1225-1274): een Italiaanse christelijke filosoof en theoloog. Hij gebruikte het argument in zijn “Vijf Wijzen” om het bestaan van God te bewijzen. Hij was een invloedrijke denker binnen de scholastieke traditie en een belangrijk figuur in de katholieke kerk.
- Richard Swinburne (1934 – heden): is een prominente Britse filosoof. Hij is bekend om zijn verdediging van het theïsme en zijn argumenten voor het bestaan van God, die vaak beroep doen op inductieve logica en waarschijnlijkheidsberekening. Waaronder argumenten voor het bestaan van God op basis van het ontwerp van het universum.
Het argument is in de loop van de geschiedenis door verschillende filosofen en theologen aangepast, verfijnd en geïnterpreteerd. Hier zijn enkele voorbeelden van andere denkers en hun benaderingen:
- Fred Hoyle (1915 – 2001): een Britse astronoom en wiskundige, vooral bekend om de term “Oerknal” te bedenken (hoewel hij zelf de theorie niet onderschreef). Hoyle was ook bekend om zijn werk aan de theorie van stellaire nucleosynthese en zijn argumenten voor een vorm van panspermia, het idee dat leven op aarde mogelijk is gezaaid vanuit de ruimte. Hoewel Hoyle niet traditioneel religieus was, heeft hij argumenten geleverd die suggereren dat de complexiteit van het universum wijst op een soort ontwerp.
- Michael Behe (1952 – heden): een Amerikaanse biochemicus en prominente pleitbezorger van intelligent design, het idee dat bepaalde kenmerken van het universum en het leven het best worden verklaard door een intelligente oorzaak, niet door een ongeleid proces zoals natuurlijke selectie. Behe’s werk heeft aanzienlijke controverse veroorzaakt binnen de wetenschappelijke gemeenschap, maar zijn ideeën hebben invloed gehad op het bredere debat over religie en wetenschap. Hij introduceerde het concept van “onherleidbare complexiteit” om het idee te ondersteunen dat bepaalde biologische systemen zo complex zijn dat ze een intelligente ontwerper vereisen.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van denkers die het argument op verschillende manieren hebben benaderd.
Conclusie
Het teleologische argument helpt ons te zien dat de schoonheid en complexiteit van de wereld om ons heen wijzen op een intelligente ontwerper, God. Dit argument kan ons geloof versterken en ons eraan herinneren dat God achter alles in het universum zit.