Steun ons | Klik hier
Het goede én het slechte nieuws van deze blog is: er is niets mis tussen jou en God als je Hem niets meer te zeggen hebt. Althans, er is niets mis met de relatie zèlf. Ik bedoel hiermee niet dat je niets meer met God kunt, maar dat je bent uitgepraat. Uitgepraat zijn kan wel het begin zijn van een twijfel die ertoe leidt dat God je niets meer zegt.
.
We passen niet (meer) bij elkaar
Ik gebruik voor deze blog enkele ideeën uit de relatietherapie van David Schnarch.
Een veelgestelde vraag binnen de relatietherapie is de vraag of je bij elkaar past. Het antwoord is in de meeste gevallen: nee. Maar stel je deze vraag aan een net getrouwd stel zal het antwoord in eerste instantie wellicht ‘ja’ zijn, twee jaar later kan dit stel zich toch afvragen of ze wel bij elkaar passen. Dit heeft niet zozeer te maken met of je al dan niet bij elkaar past, maar heeft te maken met dat je jezelf verliest in de ander. Er komen wrijvingen en je raakt ‘uitgepraat’.
‘Verbeter je communicatie’ is dan één van de eerste dingen die je zult horen. Het resultaat hiervan zal echter zijn dat je nòg beter kunt aangeven waarom je niet (meer) bij elkaar past, je kunt je argumenten nog beter toelichten. Hoe anders was dat toen je verliefd was: je wilde alles van elkaar horen, weten en begrijpen. Je sprak over alles. Tenminste; alles waar je partner zich aan kon verbinden. De rest, dat waarvan je weet dat de ander het niet leuk vindt of niet begrijpt, laat je (steeds meer) achterwege. Hoe langer je bij elkaar bent hoe beter je weet wat de bevestigende communicatie is. En daarover raak je inderdaad uitgepraat. Op een gegeven moment weet je wel hoe de ander op een zelfde manier aankijkt tegen opvoeding, kinderen, religie, seksualiteit, familie. Hier hoef je het niet meer – of slechts kort – over te hebben. De rest van de communicatie zal gaan over alledaagse en praktische zaken. Niet omdat er niets meer te zeggen valt – tenslotte ervaar je dagelijks emoties, heb je gedachten, ontmoet je anderen, leef je – maar alles waarover je het met elkaar eens bent is al eens besproken. Langzamerhand verdwijnt de intimiteit die je in het begin van de relatie nog ervoer. En dat is waar veel stellen op breken.
Ditzelfde zien we terug in onze communicatie met God. We spreken over (zelf)bevestigende onderwerpen, de zaken waarvan we denken dat God het er mee eens zal zijn. In het begin is dit intiem, spannend en nieuw. Je ervaart intimiteit. Maar in de loop van de tijd ga je beseffen dat er geen sprake van echte intimiteit is. Dat je relatie steeds oppervlakkiger lijkt en dat je je gaat afvragen of je nog wel bij elkaar past. Of jij en God nog wel bij elkaar horen. Het spreken stopt als alle bevestigende zaken besproken zijn. Bidden wordt een saaie herhaling van te vaak uitgesproken zaken die er niet echt toe doen – waar je emotioneel niet meer bij betrokken bent – en waar je de aandacht niet meer bij kunt houden. Het spreken stopt, de verbondenheid brokkelt af.
.
Het laat me wankelen
Gaat liefde echter wel over deze bevestigende communicatie? Wat als je met God zou spreken over wat je onzeker maakt, wat je niet meer zeker weet, waar je twijfels zitten, je boosheid, waar je verdrietig over bent en wat je niet begrijpt. Wat als we God zouden laten spreken op een manier die ons niet bevestigd, maar die ons uitdaagt. Niet horen wat we willen horen, maar horen wat Hij te zeggen heeft voor ons – in onze situatie. Geen algemeenheden, wellicht geen bekende dogma’s, misschien niet binnen de leer van onze kerk. Maar een boodschap rechtstreeks en onverpakt. Mogelijk buiten ons denkraam.
Dat zou ons aan het wankelen brengen (hier moet ik ook denken aan de soms ongemakkelijk concrete en ongenuanceerde Psalmen van David – een man naar God’s hart – of de woorden van God gericht aan Job en zijn vrienden). Zoals ons dat ook aan het wankelen zou brengen in ons huwelijk. Maar dat wankelen zou groei inhouden. Een groei naar intimiteit, naar een werkelijk steeds beter leren kennen van elkaar. Echte diepe verbondenheid, niet omdat we het met elkaar eens zijn, maar omdat we voor elkaar kiezen. Omdat we kiezen voor liefde – niet omdat we bij elkaar passen (het met elkaar eens zijn / de ander doet wat wij graag zien).
Om intiem te kunnen zijn moet je een zelf zijn. Intimiteit is tenslotte iemand bij je binnen laten. Als je echter niet weet wie je zelf bent kun je ook niemand binnen laten en kan er geen intimiteit zijn binnen een relatie. Je kunt niet dicht bij elkaar staan, als je niet op je eigen been kunt staan. Mag God op eigen benen staan in plaats van in een verkrampte omhelzing omdat je niet in staat bent dichterbij te komen, iets van jezelf te laten zien en/of God kunt accepteren als een Zelf – dè Zelf?
Intimiteit: weten wie je bent en iemand daar binnen laten.
.
Mijn donkerste kant
Liefde is daarom ook niet een ‘kom maar en leef binnen mijn wensen en regels’. Liefde is samen leven. Een zelf mogen en kunnen zijn, juist om intimiteit te kunnen ervaren zoals de ander een zelf mag zijn. Liefde is dan ook de ander zichtbaar maken – beiden het beste mogen zijn wat je kunt zijn. En spreken over je angsten, verlangens, onzekerheden komt voort uit het beste in jezelf. Het donkerste van jezelf zou daar namelijk nooit over spreken. De onzekerheid spreekt niet uit of over zichzelf; dapperheid maakt deze zichtbaar. Dapperheid is dan ook niet het kennen van geen angst – dat zou niet dapper zijn – maar het overwinnen van angst. Als we dan ook spreken in onze kwetsbaarheid, als we ons openstellen om intiem te zijn met de Ander is dat geen zwakte maar kracht.
God zoekt Adam, die zich heeft verscholen. En als God het zo vraagt, wil Hij in de mens iets teweegbrengen. Iets wat juist door zo’n vraag tevoorschijn wordt geroepen, als de mens zich door haar in het hart laat raken. Adam verbergt zich om geen rekenschap te moeten afleggen, om de verantwoording voor zijn leven te ontgaan. Zo verschuilt elk mens zich. De mens kan niet voor Gods oog verbergen, maar verbergt zich voor zichzelf. Midden in deze situatie valt Gods vraag: ‘Mens, waar ben je?’. Zij wil de mens wakker schudden, zij wil zijn schuilplaats vernietigen, zij wil hem tonen waar hij terecht is gekomen, zij wil in hem de krachtige wil wekken, een uitweg te vinden. – Martin Buber
.
Kies mij!
We willen allemaal graag ‘gewild’ zijn. Iemand die mij uitkiest, die mij ziet zitten. Niet omdat ik presteer, niet omdat ik nodig ben, maar om wie ik ben. Om gewild te zijn, moeten we echter niet nodig zijn. Want als je nodig bent is er geen keuzevrijheid. Dan kan de ander niet kiezen je te willen – je hebt jezelf al nodig gemaakt. Dat is ook zo in onze relatie met God. We willen zo graag nodig zijn dat we God niet meer de mogelijkheid geven te kiezen. Kijk eens wie ik ben voor u, wat ik voor u doe? En daarmee zetten we God buitenspel – als dat mogelijk zou zijn – we zetten in werkelijkheid onszelf buitenspel.
Een denkfout is dat we vaak denken dat omdat we een ander nodig hebben, we anderen zoeken: ‘Als ik voor mezelf kan zorgen heb ik de ander niet nodig’. En veel van ons leven daar naar. Ook dit is herkenbaar in onze relatie met God. Hoe meer we het idee van controle hebben, van zelfbeschikking, van voorspoed, des te minder lijken we God nodig te hebben. Maar als we dieper kijken weten we allemaal dat dit niet klopt. We hebben God – of een ander – niet nodig omdat we het anders niet aankunnen. We hebben God en de ander nodig omdat we ons dan ten diepste verbonden kunnen voelen, zichtbaar kunnen zijn. Het is het beste in ons dat de ander zoekt, niet het donkerste in ons. Ook hier is dus waar: doordat we het zo graag zelf willen doen zetten we God en anderen buitenspel – zetten we onszelf buitenspel. Hier wil de zelf los staan van de ander. Niet alleen het opgaan in de ander is destructief voor de relatie, ook het opgaan in jezelf is destructief.
Iedereen verlangt naar liefde, iedereen denkt ook dat we die zouden moeten krijgen, maar de meesten van ons denken niet dat het belangrijkste in het leven is om in staat te zijn liefde te geven. – David Schnarch
.
De liefde
Tenslotte nog eens die prachtige en bekende woorden uit 1 Korinthe 13, om nog eens met frisse blik te lezen:
1 Stel dat ik de talen van de mensen en van de engelen kon spreken. Maar als ik dat zonder liefde deed, was het alleen maar lawaai. 2 Stel dat ik kon profeteren, al Gods verborgen plannen kende, alles wist wat er te weten valt en zoveel geloof had dat ik bergen kon verplaatsen. Maar als ik dat zonder liefde deed, stelde ik niets voor. 3 Stel dat ik alles wat ik had weggaf aan de arme mensen, en stel dat ik er trots op kon zijn dat ik mijn lichaam opofferde vanwege mijn geloof in de Heer. Maar als ik dat zonder liefde deed, had ik er niets aan.
4 De liefde is geduldig en vriendelijk. Liefde wordt niet jaloers. Liefde schept niet op en vindt zichzelf niet vreselijk belangrijk. 5 Liefde zegt of doet geen onaardige dingen en denkt niet alleen maar aan zichzelf. Liefde raakt niet verbitterd. Liefde vergeeft als een ander iets verkeerds heeft gedaan. 6 Liefde is niet blij met oneerlijke dingen, maar met de waarheid. 7 Liefde vertelt fouten van andere mensen niet door, denkt altijd het beste van een ander en blijft altijd geduldig. 8 De liefde schiet nooit tekort en verdwijnt nooit.
.
Tenslotte
Deze blog komt tenslotte hierop neer: er is niets mis met onze relatie met God, communicatie is niet de sleutel – een breuk niet de oplossing. Er zijn mensen om me heen die twijfelen over hun geloof, die twijfelen aan hun relatie met God. Dat kan verschillende gronden hebben, maar ik denk dat deze makkelijk over het hoofd wordt gezien: Intimiteit waarin je jezelf mag zijn – moet zijn – is de basis om daadwerkelijk verbondenheid te kunnen ervaren. En ik denk dat dit ook een hoopvolle boodschap is omdat velen zichzelf zijn kwijtgeraakt in allerlei ‘moeten’s’. Bepaalde denkbeelden ‘moeten’ behouden, ‘christelijke’ bezigheden ‘moeten’ doen, naar de juiste kerk en leer ‘moeten’ gaan/luisteren.
